2012 yılından bu yana Türkiye’de uygulanan 4+4+4 zorunlu eğitim sistemi, yeniden masaya yatırılıyor. Liselerdeki dört yıllık yapının öğrencilerin ihtiyaçlarına ve iş dünyasının beklentilerine ne kadar cevap verdiği tartışılırken, Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin’in açıklamaları sonrası sistemin dönüşümüne dair somut adımlar bekleniyor. Alternatif modeller ise kamuoyunun gündeminde yerini aldı.
Bakan Tekin'den Değişim Sinyali
Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, yaptığı açıklamalarda zorunlu eğitimin sahadaki yansımalarına dikkat çekerek, “İş dünyasından, özellikle de ara eleman temininde zorlanan sektörlerden, eğitim sistemine dair ciddi geri bildirimler alıyoruz” dedi. Bu açıklama, zorunlu eğitim süresinde özellikle lise düzeyinde değişim beklentilerini güçlendirdi.
3+1 Modeli: Zorunlu 3 Yıl, İsteğe Bağlı 1 Yıl
Gündeme gelen modellerden biri olan “3+1”, öğrencilerin lise eğitiminin ilk üç yılını zorunlu, dördüncü yılını ise isteğe bağlı hale getirmeyi öngörüyor. Bu yapıda öğrenciler 11. sınıf sonunda diploma alabilecek, 12. sınıf ise üniversiteye hazırlık veya özel eğitim programı olarak kurgulanacak.
2+2 Modeli: İki Aşamalı Lise Eğitimi
Bir diğer seçenek olan “2+2 modeli”nde, lise zorunlu eğitimi iki yıla indiriliyor. Bu sürecin ardından öğrenciler istedikleri takdirde akademik veya mesleki ağırlıklı ikinci bir iki yıllık programa devam edebiliyor. İstemeyen öğrenciler ise doğrudan iş gücü piyasasına ya da mesleki eğitim merkezlerine yönlendirilebiliyor.
Yaş Sınırıyla Diploma Seçeneği
Alternatif önerilerden biri de “yaş odaklı model.” Bu sistemde öğrenciler belirli bir yaşa – örneğin 16 – geldiklerinde zorunlu eğitimi tamamlamış sayılarak diplomaya hak kazanabilecekler. Böylece okul bırakma ya da eğitimi farklı şekillerde sürdürme kararı öğrencinin ve ailenin inisiyatifine bırakılabilecek.
Sendikalardan Akademik Yaklaşım: Yeni Model Yolda
Eğitim-Bir-Sen Genel Sekreteri Talat Yavuz, zorunlu eğitimin mevcut yapısını yeniden değerlendirdiklerini belirtti. “Sistem toplumsal değişimlere ayak uydurmalı” diyen Yavuz, geniş kapsamlı saha araştırması ve anket çalışmasıyla öneri bazlı bir model geliştireceklerini söyledi.
Yeni Eğitim Modelinde Neler Olabilir?
Eğitim-Bir-Sen'in üzerinde durduğu bazı olası değişiklikler şöyle:
Lisenin son yıllarını isteğe bağlı hale getirmek
Okul öncesi eğitimi zorunlu ve ücretsiz kılmak
STEM ve dijital okuryazarlık odaklı esnek müfredat
Mesleki yönlendirme sistemlerinin güçlendirilmesi
Çevrim içi eğitim günleri ile dijital beceri geliştirme
Bu reform önerilerinin son hali, paydaşlarla yapılacak görüşmelerin ardından kamuoyuyla paylaşılacak.
Zorunlu Eğitimde Yeni Dönemin Ayak Sesleri
Lise eğitiminin yapısı, yalnızca akademik değil, aynı zamanda ekonomik, sosyal ve bireysel gelişim boyutlarıyla da yeniden düşünülüyor. Zorunlu eğitim süresinde yapılacak olası bir değişiklik, hem öğrenci odaklılık hem de iş gücü piyasasının beklentileri açısından önemli bir kırılma noktası olabilir.
